و ذا النون اذ ذهب مغاضباً فظن ان لن نقدر عليه فنادي في الظلمات ان لا اله الا انت سبحانک اني کنت من الظالمين فاستجبنا له و نجيناه من الغم و کذلک ننجي المؤمنين

دوشنبه، دی ۲۶، ۱۳۸۴

یهودیان در اسپانیا

يهوديان اسپانيايي که با عنوان شپاردي (سفاردي) شناخته ميشوند گفته ميشود که در قرن ششم قبل از ميلاد پس از تخريب اولين معبد به شبه جزيره ايبريان وارد شدند. در طي زمان اشغال فلسطين و دياسپورا بوسيله روميها تعداد آنها افزايش يافت. در اواخر قرن هفتم شاهان تازه کاتوليک شده ويزيگوت يهوديسم را از حقوق خود محروم کرد و تا زمان حمله مراکشيها در 711 هيچ جامعه اي از يهوديان که با آزادي بتواند شعائر دين را به جا آورد وجود نداشت. بطور طبيعي يهودياني که به طور مخفيانه باورمند يهوديت بودند با مهاجمان تازه متحد شدند و تحت حاکميت مراکشيها زندگي فرهنگي و اقتصادي يهوديان شکوفا شد. اسپانياي تحت حاکميت مراکشيها مرکز دنياي يهودي شد و عصر طلايي تاريخ يهوديت را بوجود آورد. اين امکان به يهوديان داده شد تا به طور کامل در اداره حکومتي مراکشيها شرکت کنند. در اين دوران چهره هاي قابل توجه يهودي از جمله موسي ميموني الهي دان و فيلسوف، سولومون ابن گابيرول شاعر ظهور کردند. در کوردوبا يهوديان در منطقه ديوار شده اختصاصي خود به نام الجما زندگي مي کردند و اداره شهري و دادگاههاي مخصوص به خود را داشتند. تا قرن دوازدهم جمعيت يهودي اسپانيا از مجموع جمعيت يهوديان ساير کشورهاي اروپايي بيشتر بود. تغييرات ناگهاني داخلي در جامعه مسلمانان اسپانيايي باعث شد در زمان حاکميت واپسگراي المهاديون، يهوديان در اواسط قرن دوازدهم ناپديد شوند. در اين دوره در پادشاهيهاي مسيحي اسپانيايي يهوديان مسلمانان و مسيحيان در زندگي عمومي مشارکت داشتند. شورشهاي ضد يهودي در 1391 در کاستيل بوقوع پيوست که گفته مي شود طي آن 50 هزار يهودي قتل عام شدند. در حالي که سپاهيان مسيحي در فتح دوباره اسپانيا به سمت جنوب پيشروي مي کردند يهوديان در مناطق تازه به دست آمده تحت تعقيب قرار مي گرفتند. شورشهاي ضدسامي در شهرهاي کاستيل بوقوع پيوستند که باعث مسيحي شدن اجباري دهها هزار نفر از يهوديان شد. يهوديان مسيحي شده اي که به باور يهودي خود عمل مي کردند به عنوان کافر مورد مؤاخذه و مجازات قرار مي گرفتند. حدس زده مي شود کريستوفر کلمبوس يک يهودي ژنوي مسيحي شده باشد

دو ماه پس از شکست آخرين پادشاهي مسلمان در گرانادا شاهان کاتوليک حکمي مبني بر اخراج تمامي يهوديان از اسپانيا به امضا رساندند. در 1495 شاهزاده اسپانيايي با شاه مانوئل پرتغال ازدواج کرد. يکي از شرايط ازدواج اين بود که تمامي يهوديان بايستي از پرتغال اخراج شوند. ناواره نيز در همين مسير اقدام کرد. از يک ميليون يهودي که در اسپانيا مي زيستند تا صدهزار نفر فرار کردند و بقيه تغيير مذهب را برگزيدند. تا سال 1500 هيچ يهودي که به آزادي شعائر مذهب را بجا آورد در شبه جزيره ايبريا وجود نداشت. اجتماعات شپارديک در ايتاليا مراکش و امپراطوري عثماني بوجود آمدند. بسياري از شهرها هنوز هم جودريا يا مرکز يهودي نشين دارند. قابل توجه تر اين که امروز 500 سال پس از اخراج آنان از اسپانيا اجتماعات پراکنده شپاردي که به زبان لادينو تکلم مي کنند هنوز وجود دارند. لادينو ترکيبي از اسپانيايي قرون وسطايي و عبري است. امروزه لغت شپاردي براي هر يهودي که اشکنازي نباشد به کار مي رود

اين نوشته ترجمه اي از اين متن است

هیچ نظری موجود نیست: