و ذا النون اذ ذهب مغاضباً فظن ان لن نقدر عليه فنادي في الظلمات ان لا اله الا انت سبحانک اني کنت من الظالمين فاستجبنا له و نجيناه من الغم و کذلک ننجي المؤمنين

دوشنبه، اسفند ۲۲، ۱۳۸۴

دانشگاه سنکوره - تیمبوکتو

دستاوردهاي سنکوره در آموزش عالي در تمدن اسلام از اهميت بسياري برخوردار است هر چند در قياس با دانشگاههاي الازهر، القيروان، القراويين و کوردوبا ناشناخته است. اين دانشگاه همچنين در بين تمامي جوامع سياه پوستان در سراسر دنيا به عنوان يک مؤسسه آموزشي فرهنگي در تمدن سياه مالي، غنا و سونگايي طي قرنهاي دوازدهم تا شانزدهم مايه مباهات و افتخار است. دانشگاه تيمبوکتو اغلب با نام دانشگاه سنکوره از آن ياد مي شود زيرا دو دانشگاه ديگر نيز در تيمبوکتو وجود داشتند: دانشگاه جينگاراي بر و دانشگاه سيدي يحيي. دانشگاه سنکوره در منطقه شمال شرق تيمبوکتو قرار داشته و در داخل مسجد سنکوره جا داده شده بوده است. مسجد سنکوره در سال 989 بوسيله قاضي القضات فرهيخته تيمبوکتو، القاضي عقيب بن محمد بن عمر بنا شد. او محوطه دروني مسجد را دقيقاً در راستاي کعبه در شهر مقدس مکه ساخته بود. يک بانوي ثروتمند منديکا با تأمين هزينه هاي دانشگاه سنکوره آن را تبديل به يک مرکز آموزشي پيشرو کرد. دانشگاه سنکوره شکوفا شد و به خصوص طي دوران حاکميت منسي موسي (1307-1332) و سلسله اسکيا (1493-1591) جايگاه کاملاً مشخصي در آموزش در جهان اسلام پيدا کرد

دانشگاه سنکوره مديريتي مرکزي نداشت بلکه در عوض از چندين آموزشگاه و دانشکده کاملاً مستقل تشکيل يافته بود که هر کدام بوسيله يک رئيس (استاد يا دانشمند) اداره مي شد. جلسات آموزشي در مجموعه محوطه هاي باز مسجد يا محل سکونت شخصي افراد تشکيل مي شدند. دروس ابتدايي و اصلي شامل قرآن، تعاليم اسلامي، قانون و ادبيات مي شدند. ساير موضوعات درسي شامل پزشکي و جراحي، نجوم، رياضيات، فيزيک، شيمي، فلسفه، زبان و مطالعات زباني، جغرافيا، تاريخ و هنر بودند. دانشجويان همچنين براي آموزش سيستمهاي بازرگاني و پيشه وري و اخلاق وقت صرف مي کردند. فروشگاههاي تجاري دانشگاه کلاسهايي در رابطه با بازرگاني، نجاري، زراعت، ماهيگيري، ساختمان سازي، کفاشي، خياطي، سياحي و غيره ارائه مي دادند. دانشگاه به شکوفايي رسيد و جايگاهي رفيع در تعليمات دنياي اسلام پيدا کرد. ادعا مي شود آزادي فکري و آموزشي که دانشگاههاي غربي از آن بهره مند بوده اند از دانشگاههايي مانند سنکوره و کوردوبا (اسپانياي مسلمان) اخذ شده بوده است. حفظ قرآن و تسلط در دستور زبان عربي براي تمامي دانشجويان الزامي بود. عربي علاوه بر اين که زبان آموزشي دانشگاه بود زبان تجارت و بازرگاني تيمبوکتو هم بود. به جز چند دست نوشته اي که به زبان سونگايي و ساير زبانهاي عجمي هستند تمامي ساير هفتاد هزار دست نوشته موجود به زبان عربي نوشته شده اند. (سازمان ميراث الفرقان در لندن ليستي از اين دست نوشته ها را در کتابخانه احمد بابا در 5 جلد منتشر کرده است) اخذ عالي ترين درجه آموزشي دانشگاه (معادل پي اچ دي) حدود ده سال زمان نياز داشت. در طي مراسم فارغ التحصيلي، فارغ التحصيلان بايستي عمامه سنتي منقوش به کلمه الله به سر مي بستند. اين سمبلي از نور الهي، عقل، آگاهي و مکارم اخلاقي بود. فارغ التحصيلان مي بايستي شخصيتي عالي و تعهد به ارزشها و تعاليم اسلامي از خود به نمايش مي گذاشتند

مانند همه ساير دانشگاههاي اسلامي، دانشجويان از سرتاسر جهان مي آمدند. حدود قرن دوازدهم شرکت کنندگان جلسات دانشگاه حدود بيست و پنج هزار دانشجو بودند که در شهري با جمعيت صدهزار نفري زندگي مي کردند. دانشگاه از جهت استانداردهاي بالا و حداقلهاي لازم براي پذيرش شناخته شده بود. اين دانشگاه دانشمنداني مطرح در سطح جهاني پرورش مي داد که بوسيله نوشته ها و دانشجويانشان شناخته شده بودند. نويسنده فرانسوي فليکس دوبيوس در کتاب تيمبوکتوي مرموز چنين مي نويسد: "دانشمندان تيمبوکتو به نسبت بزرگاني که با اقامت موقت در دانشگاههاي فض، تونس و قاهره تحصيل مي کردند هيچ کم نمي آوردند. آنان باتجربه ترين مردان و پرکارترين دانشمندان اسلام را با دانشوري و فضل خود شگفت زده مي کردند. يک دليلي که اثبات مي کرد اين سياهان همپايه دانشمندان عرب هستند اين بود که به عنوان استاد در مراکش و مصر منصوب مي شدند. و برعکس اعرابي را مي بينيم که هميشه قادر نيستند نيازهاي اوليه براي پذيرش در سنکوره را برآورده سازند و در نتيجه پذيرش نمي شوند." مشهورترين دانشمند تيمبوکتو احمد باباي سوداني (1564-1627) بود. او آخرين رئيس دانشگاه سنکوره بود. وي بيش از شصت کتاب در موضوعات مختلف شامل قانون، پزشکي، فلسفه، نجوم، رياضيات و غيره نوشت. او يک حقوقدان، استاد و امام بي همتا در زمان خود بود. در سال 1593 در طي تهاجم مراکش او به فض تبعيد شد و بسياري از آثارش نابود شد

ساير نامهاي بزرگ سنکوره شامل محمد باگايوگو سوداني، الوانگاري التيمبوکتي (در راه سفر حج، طي ديدار از قاهره از سوي دانشگاه الازهر دکتراي افتخاري دريافت کرد)، موديبو محمد الکبوري، ابوالعباس احمد بوريو ابن، آق محمد ابن عثمان و ابو عبدالله و آق محمد بن المختار النواحي است. بسياري از دانشمندان متعلق به مکتب مالکي بودند و پيرو طريقت قديريه بودند. در اوايل تاريخ سنکوره دانشمندان از فض، تونس، قاهره و مکه فارغ التحصيل مي شدند. دانشگاه سنکوره هنوز داير مي باشد اما منابع اندکي در اختيار دارد. جهان اسلام و يونسکو بايستي آنچه را که زماني يک مؤسسه اموزشي بزرگ بوده و در تمدن امروزي ما مشارکت داشته است حفظ و نگهداري کرده و از آن حمايت کنند. مروري بر گسترش تاريخي دانشگاه سنکوره در دوره تاريخي سالهاي 900 تا 1960 در دسترس مي باشد

اين نوسته ترجمه اي از اين متن است
پیشنهاد می کنم به صفحه اصلی مراجعه کنید و تصاویر و نقشه ها را ببینید

۲ نظر:

ناشناس گفت...

سلام
کاشکی عکس بیشتر میذاشتی
و همچنین یه چیزی مثل گالری
بای

الف. قائم پناه گفت...

سلام

دست هر دوست
علاقه مندي که در
اين زمينه کمک
کنه مي فشارم.

منتظر پيشنهاد دوستان
درباره حوزه هايي از تمدن
اسلامي که من هنوز
بهشون نپرداخته ام و از
قلم انداخته ام هم هستم.