و ذا النون اذ ذهب مغاضباً فظن ان لن نقدر عليه فنادي في الظلمات ان لا اله الا انت سبحانک اني کنت من الظالمين فاستجبنا له و نجيناه من الغم و کذلک ننجي المؤمنين

سه‌شنبه، فروردین ۲۹، ۱۳۸۵

فناوری موشکی مسلمانان

در قرن سيزدهم يک دانشمند سوري حسن الرماح يک کتاب قابل توجه در زمينه فناوري نظامي نوشت که در غرب به شهرت فراوان رسيد. از جمله اولين موشک مستند در اين کتاب تشريح شده است که مدلي از آن در موزه ملي هوا و فضا در واشنگتن دي سي نمايش داده شده است. نويسنده از واشنگتن در سپتامبر 2000 ديدار کرد که در آنجا نه تنها اطلاعات بيشتري درباره موشک بلکه اطلاعاتي نيز درباره سوخت آن بدست آورد. او بعداً نسخه اي ويرايش شده از کتاب به ويرايش احمد الحسن بدست آورد

باروت

چينيها باروت را در قرن يازدهم مي شناخته اند اما نسبتهاي مناسب را براي ايجاد انفجار نمي دانستند و به درجه خلوص مورد نياز براي پتاسيم نيترات نرسيده بودند. اولين کتاب چيني که بطور مفصل به نسبتهاي مناسب براي ايجاد انفجار مي پردازد بوسيله هو لونگ چينگ در سال 1412 نوشته شده است. کتاب الرماح اولين متني است که فرآيند تخليص پتاسيم نيترات را توضيح مي دهد و انواع متعددي از دستورات تهيه باروت براي دستيابي به درجه خلوص مورد نياز براي نيترات پتاسيم در جهت رسيدن به نسبت مناسب براي ايجاد انفجار ارائه مي دهد. اين اقدام براي توسعه توپهاي جنگي مورد نياز است. پارتينگتون مي گويد اين مجموعه دستور تهيه احتمالاً از منابع مختلف در زمانهاي متفاوت که براي نويسنده آشنا بوده است گرفته شده و نقل شده است. اين دستورهاي تهيه همان طور که مورد آزمون قرار مي گرفته اند توضيح داده شده اند

رازي، همداني و يک دست نوشته عربي سوري از قرن دهم پتاسيم نيترات را شرح داده اند. ابن بيطار آن را در سال 1240 تشريح کرده است. دست نوشته عربي سوري متعلق به قرن دهم برخي دستورات تهيه باروت را ارائه مي دهد. چنين فرض مي شود که اين بخشها در قرن سيزدهم اضافه شده اند

کتاب لاتين "ليبر ايگنيوم" از مارکوس گراسوس کتابي اصالتاً عربي است که در اسپانيا ترجمه شده است. اين کتاب دستورهاي تهيه فراواني براي ساخت باروت ارائه مي دهد که چهار تاي آخرين احتمالاً در سال 1280 يا 1300 به کتاب اضافه شده است. آيا راجر بيکن دستور ساخت مشهور و مرموز خود را براي باروت که در کتاب اپيستولا در سال 1260 تشريح کرده است از يک صليبي به نام پيتر از ماريکورت يا برخي مسافران ديگر يا در نتيجه مطالعات وسيع خود از منابع عربي و شيمي به دست آورده است؟ برخي منابع صحت و مؤثر بودن دستور تهيه بيکن را مورد ترديد قرار داده اند. آلبرت ماگنوس دانشمند آلماني اطلاعات خود را از ليبر ايگنيوم که در اصل يک کتاب عربي است و در اسپانيا ترجمه شده است به دست آورده است

شواهدي از استفاده از باروت طي جنگهاي صليبي در فوستات مصر در سال 1168 به شکل آثاري از نيترات پتاسيم يافت شده است. چنين آثاري همچنين در ارتباط با محاصره دوميات در سال 1218 و جنگ المنصوره در سال 1249 يافت شده اند. وينتر اشاره مي کند چيني ها ممکن است پودر جنگي اوليه را کشف کرده باشند يا ممکن است اين اکتشاف از طريق مسلمانان به چينيها که فرصتهاي فراواني در خانه يا خارج براي ديدار با آنان داشته اند منتقل شده باشد. سارتون درباره بازرگانان عرب و مسلمان در چين و همچنين ساکنان عرب در چين سخن مي گويد. در سالهاي اوليه اي حدود سال 880 بطور تخميني صد و بيست هزار مسلمان، يهودي و ايراني تنها در کانتون زندگي مي کرده اند

توپهاي جنگي و موشکها

چهار دستنوشته عربي (دست نوشته هاي المخزون) که يکي در سنت پيترزبورگ، دوتا در پاريس و يکي در استانبول موجودند و مربوط به سال 1320 هستند اولين توپ جنگي قابل نقل و انتقال را همراه با باروت مناسب آن تشريح مي کنند. اين توضيحات از لحاظ اصولي با تفنگهاي مدرن يکسان است. چنين توپهايي در جنگ مشهور عين جالوت برعليه مغولها در سال 1260 مورد استفاده قرار گرفتند. مملوکها توپها را در طي قرن چهاردهم توسعه بيشتري دادند

در اسپانيا اعراب از توپهاي جنگي براي دفاع از سويل (1248) در گرانادا (1319) در بازه (يا آلباسته) 1324 در هوسکار و مارتوس 1325 در آليکانته 1331 و در الجزاير 1342-1344 استفاده کردند. پارتينگتون مي گويد تاريخ توپخانه در اسپانيا مرتبط با تاريخ اعراب است. پارتينگتون اشاره مي کند که گزارشات عربي مطرح کننده اين است که اعراب اسلحه گرم را به اسپانيا معرفي کردند و از آنجا بود که اين فناوري به ايتاليا منتقل شد و سپس به فرانسه و در نهايت آلمان انتقال يافت

پارتينگتون همچنين گزارش کرده است که حسن الرماح انواع مختلفي از پيکانها و نيزه هاي آتش زا را توضيح داده است و اقدام به تشريح و تصوير سازي درباره چيزي که به نظر مي رسد يک اژدر (موشک آبي) باشد کرده است. نام اين ابزار "تخم مرغي که حرکت مي کند و خود را مي سوزاند" مي باشد. تصاوير و متن مطرح کننده اين هستند که لااقل اين ابزار براي حرکت بر سطح آب طراحي شده بوده است. دو ورقه آهني محدب به يکديگر بسته مي شوند و بوسيله نمد محکم مي شوند. اين وسيله گلابي شکل با "نفتا" براده هاي فلزي و ترکيباتي مناسب (احتمالاً محتوي پودر جنگي) پر مي شود. اين تشکيلات بوسيله دو ميله که احتمالاً کارکرد سکان را داشته مجهز شده و بوسيله يک موشک بزرگ پيش رانده مي شود

لي مي گويد: اما حسن الرماح يک ابتکار غيرمنتظره اضافه مي کند؛ يک اژدر که بوسيله موشک پيش رانده مي شود. اين ابزار متشکل از دو صفحه ماهيتابه اي مسطح است که به يکديگر بسته مي شوند، با پودر يا يک ترکيب آتش زا پر شده، با نوعي دم براي تضمين حرکت در خط مستقيم مجهز مي شود و بوسيله دو موشک بزرگ پيش مي رود. نام اين مجموعه "تخم مرغ خودرو و سوزان" بود که هيچ نمونه اي درباره استفاده از آن شرح داده نشده است

وينتر مي گويد: به نظر مي رسد در هر صورت اعراب اولين کساني بودند که راز موشک را به ارث بردند (و شايد خود آغازگر راه بودند) و از طريق نوشته هاي عربي _و نه منابع مغولي_ بود که اروپا توانست موشک را بشناسد. دو نمونه قابل ذکر درباره اطلاعات اعراب درباره موشک يکي مربوط به چيزي که "تخم مرغ خودرو و سوزان" ناميده مي شد و از دستاوردهاي الحسن الرماح (درگذشت 1294-1295) بود مي شود. توضيحات مفصل درباره آن در اثر شناخته شده لي با عنوان "موشکها، پرتابه ها و سفر در فضا" قابل حصول است. نمونه ديگر مربوط به توضيحات يوسف ابن اسماعيل که يک پزشک بود مي شود که در کتاب الکتب (1311) درباره پودر جنگي چنين مي نويسد: آنان براي درست کردن آتشي که برمي خاست و حرکت مي کرد و بطور فزاينده اي نور و شعله بيشتري بوجود مي آورد از آن استفاده مي کردند
اين نوشته ترجمه اي از اين متن است

هیچ نظری موجود نیست: