و ذا النون اذ ذهب مغاضباً فظن ان لن نقدر عليه فنادي في الظلمات ان لا اله الا انت سبحانک اني کنت من الظالمين فاستجبنا له و نجيناه من الغم و کذلک ننجي المؤمنين

چهارشنبه، خرداد ۰۳، ۱۳۸۵

کلکسیونرهای بزرگ کتاب

مسلمانان کلکسيونرهاي بزرگ کتابها بودند و در تمامي شهرهاي بزرگتر تجارت شکوفايي براي کتاب در جريان بود. استفاده از کاغذ به جاي پاپيروس و پوست آهو کتابها را نسبتاً ارزان قيمت کرده بود. علاوه بر اين کتابخانه هاي بزرگ ملحق به مساجد و مدرسه هاي بزرگتر بودند و شاهزادگان، اشراف و بازرگانان مجموعه هاي بزرگ خصوصي داشتند که معمولاً آمادگي داشتند تا آنها را در اختيار دانشمندان شايسته قرار دهند

ما درباره يک کتابخانه خصوصي در بغداد در حدود قرن نهم شنيده ايم که به صد و بيست شتر نياز بود تا آن را از جايي به جاي ديگر منتقل کنند. دانشمندي ديگر در بغداد پذيرفتن مقامي در جاي ديگر را رد کرده بود زيرا به چهارصد شتر نياز بود تا کتابهايش را جابجا کند. صورت کتابهاي اين کتابخانه خصوصي ده کتاب را اشغال مي کرد. اين موضوع زماني حيرت انگيزتر خواهد بود که بدانيم کتابخانه شاه فرانسه در سال 1300 تنها حدود چهارصد عنوان داشت. در قرن سيزدهم قبل از اين که تاتارها شهر را غارت کنند (1258) بغداد سي وشش کتابخانه عمومي و حدود صد کتابفروشي داشت که برخي از آنها خود با هدف انتشار کتاب دسته هايي از رونويسان را استخدام کرده بودند. توصيفات درباره کتابخانه هاي عمومي و خصوصي درباره تقسيم بندي کتابها و مرتب کردن آنها در صندوقهاي جداگانه و حتي اتاقهاي جداگانه سخن مي گويند. صورت مفصل کتابها نگه داري مي شدند و کتابخانه هاي بزرگتر با کارکناني از کتابدارهاي آموزش ديده، رونويسان و صحافان اداره مي شدند

بزرگترين کتابخانه عمومي که از آن سندي در دست است يک تشکيلات قرن دهم در قاهره است که در اصل داراي صد هزار کتاب بود. اينها بعداً به تشکيلات بزرگتر پژوهشي با نام بيت الحکمه منتقل شدند و ادعا شده است تا قرن يازدهم بيش از يک ميليون جلد در قفسه هاي آن چيده شده بوده است. تا سال 1250 ارزشمندترين مواد تأليفي کتابخانه هاي اسلامي به شکل ترجمه در اختيار دانشمندان اروپايي قرار گرفته بود. چنين نقل و انتقالي درست به موقع صورت گرفته بود زيرا مدت کوتاهي پس از نيمه قرن سيزدهم مغولان از شرق و مسيحيان در اسپانيا با رويکردي عمده فروشي آغاز به نابودي کتابهاي اسلامي کرده بودند

اسپانيا چنان از کتابهاي مسلمانان برهنه شده بود که وقتي فيليپ دوم در قرن شانزدهم کتابخانه اسکوريال را تأسيس کرد نتوانست کتابهاي عربي زيادي در اسپانيا بيابد. برخي از اين کتابها در مراکش بازمانده بودند و بتدريج مجموعه اي از آنها فراهم شد. با اين حال صورت اسامي کتابهاي کتابخانه اسکوريال در قرن هفدهم که بزرگترين کتابخانه اسپانيا بود تنها چهار هزار عنوان اسلامي را نشان مي داد. اينها تنها بازماندگان يکي از بدترين همه سوزيهاي کتاب در تاريخ بودند. خوشبختانه تعداد زيادي از کتابهاي اسلامي در مصر، ايران و هند باقي ماندند که بسياري از اطلاعات ما درباره تمدن اسلامي از طريق آنها تأمين شده است

اين نوشته ترجمه اي از اين متن است

هیچ نظری موجود نیست: